Hükümet işçinin kıdem tazminatına göz dikti

Orta Vadeli Program’ın (OVP) çalışma hayatında öngördüğü değişiklikler ve sonrasında Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın açıklamaları, ‘kıdem tazminatı kalkıyor mu’ tasalarına yol açtı.

OVP metninde, Otomatik İştirak Sistemi’nin (OKS) ‘ikinci basamak emeklilik sistemine’ dönüşeceği ve bu kapsamda Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) kurulacağı tabir edilmişti.

2024’ün son çeyreğinde hayata geçmesi beklenen bu sistem ile kıdem tazminatının da tekrar düzenlenmesi bekleniyor.

Bu sistem hayata geçerse de, çalışan artık kıdem tazminatını işten ayrılırken toplu olarak değil, emeklilik devrinde aylık ödeme biçiminde alacak.

Ancak şöyle bir tehlike var: Mevcut emekli aylığının yanında alınacak bu fiyat, ikinci bir emekli maaşı üzere lanse edilip çalışanın lehine bir durum üzere gösterilse de hem emekçinin kıdem tazminatı ile hak ettiği toplu para imkânı elinden alınmış olacak hem de patronun ödemesi mümkün düşük oranlı prim nedeniyle personelin eline düşük bir sayı geçecek.

EMEKLİ AYLIKLARINDA YENİ TEHLİKE

İşçi mevcut durumda, brüt fiyatının yüzde 8,33’ünü kıdem tazminatı olarak alıyor. Yeni sisteme ait şimdi bir taslak metin vb. yok lakin evvelki yıllarda da bahsedilen tabirler, emekçinin TES’te yüzde 5,33’ü kıdem tazminatı, yüzde 3’ü patron katkısı olmak üzere toplamda yüzde 8,33’lük hakka sahip olacağı yönünde… Bu yüzde 3’lük patron katkısının da ferdi fon hesabında toplanacağı söyleniyor.

Sozcu.com.tr’ye konuşan Kocaeli Üniversitesi Çalışma İktisadı ve Endüstriyel Bağlantılar Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aziz Çelik, “İşveren hem kıdem tazminatı ödeyip hem ek bir katkı sunmayacaktır. Kıdem tazminatı yerine ferdî emeklilik sistemine katkıda bulunmuş olacak. Bu para da emeklilikte ödenecek. Fakat primin yüzde 3-4 ile sonlu olması bekleniyor. Bu yüzden de emeklilik devrinde ödenecek meblağ çok cüzi bir sayı olacaktır” değerlendirmesinde bulundu.

“Şu an yüzde 20 prim ödeniyor ve 7 bin 500 TL’lik en düşük emekli aylığı bile Hazine takviyesi ile tamamlanıyor” diyen Çelik, “Yüzde 3-4 primle sağlanacak ikinci bir emeklilik aylığı 1000 TL civarında olur. Bu da şu anki aylıkların dörtte birini bulmayan bir komik bir tutar” dedi.

Prof. Dr. Çelik şöyle devam etti:

“Yani hem kıdem tazminatı ortadan kalkmış olacak hem de ‘ikinci emeklilik de var’ denilerek mevcut emekli aylıklarına yapılan güzelleştirmenin sonlu kalması riski var. Düzenlemenin son hali duyurulduğunda net bir biçimde göreceğiz.”

‘OVP’DEKİ ESNEK ÇALIŞMA GAYESİ DE KIDEM İÇİN TEHLİKE’

OVP’de yer alan esnek çalışma modellerinin yaygınlaştırılması gayesi de kıdem tazminatı konusundaki telaşları artıran bir başka konu oldu.

OVP metninde istihdam konusunda izlenecek siyasetler ve alınacak önlemlere ait şöyle denilmişti:

“Gençlerin işgücü piyasasına geçişlerini kolaylaştırmak hedefiyle staj, yarı vakitli ve esnek çalışma modelleri yaygınlaştırılacak, meslek farkındalıklarını artıracak eğitim, program ve faaliyetlere yük verilecektir.”

Geçici periyodik çalışma, uzaktan çalışma üzere çeşitlerle desteklenen esnek çalışma modelinin kıdem tazminatı için tehlikesine dikkat çeken Prof. Dr. Çelik, “Esnekliği artırılması ve yaygınlaştırılması demek kıdem tazminatı hakkına daha az sayıda personelin erişmesi manasına geliyor. Zira süreksiz müddetli çalışan personellerin kıdem tazminatı hakkı bulunmuyor” değerlendirmesinde bulundu.

‘TOPLU PARA VERMEYEN PATRON DAHA KOLAY İŞTEN ÇIKARABİLİR’

Konuyla ilgili bir öteki telaş de yeni uygulama ile patronun daha kolay işten çıkarmaya gidebileceğine yönelik…

Ülke genelinde yaygın bir emekçi sendikasının toplumsal güvenlik uzmanı, sozcu.com.tr’ye yaptığı değerlendirmede, “Yeni düzenleme ile patronun emekçi ismine ferdi emeklilik şirketlerine prim yatıracağı tabir ediliyor. Bu para olağanda kıdem tazminatı olarak birikiyordu. Emekçiye toplu bir para ödemek durumunda kalmayan patronun daha kolay işten çıkarmaya gideceğini düşünüyorum” tabirlerine yer verdi.

SON OVP’DE NE DENİLMİŞTİ?

2023-2025 devrini kapsayan ve işsizlik, enflasyon, ulusal gelir ve büyüme üzere temel ekonomik datalara ait öngörülerin yer aldığı son OVP’de tüm bu tartışmaların fitilini ateşleyen tabir, Siyaset ve Önlemler kısmındaki şu hususlar oldu:

“Ülkemizde sigortalılık oranının ve iştirakçi sayısının kâfi seviyeye ulaşması, sigortacılık ve özel emeklilik bölümünün derinleşmesi ve tabana yayılması emeliyle ferdî sigorta ve özel emeklilik branşlarında eser çeşitliliğinin artmasını destekleyen uygulamalar geliştirilecektir.

23. Otomatik iştirak sistemi başka emeklilik sistemleri ile birlikte bütüncül bir biçimde kıymetlendirilerek çalışanlar için uzun periyotlu ve tamamlayıcı bir tasarruf ve özel emeklilik sistemine dönüştürülecektir.”

Yani aslında direkt kıdem tazminatı konusuna değinilmese de OVP’de bahsedilen tamamlayıcı emeklilik sistemi ile kıdem tazminatı kontağı da iktidar kanadınca reddedilmedi. Bu da ‘kıdem tazminatı kalkıyor’ tasasını derinleştirmiş oldu.

CEVDET YILMAZ: FONA DEVRETME GÜNDEME GELECEK

Cumhurbaşkanı Lideri Yılmaz’ın bahisle ilgili açıklamaları da bu tasayı destekledi.

Konuyla ilgili sorulan bir soru üzerine Yılmaz, “Kıdem tazminatında maalesef çok önemli sorunlar var. Ödenmeme problemleri var, oluşturduğu bir belirsizlik var” dedi ve şöyle devam etti:

“Bir periyot bir fon oluşturup bununla bu sorunu çözme üzere bir yaklaşım vardı. Münasebetiyle bunlar önümüzdeki devirde yeniden Türkiye’nin gündemde olan hususları olacak.

TÜRK-İŞ: HUZURU BOZDU

Öte yandan Türk-İş, son günlerde gündemde yer alan bu mevzuya ait rahatsızlığını dün yayımladığı yazılı metin ile tabir etmişti.

Türk-İş İdare Konseyi ismine yapılan açıklamada, Orta Vadeli Programın (OVP) Fiyat İstikrarı ve Finansal İstikrar kısmında öncelikli ıslahat alanı olarak düzenlenmek istenen “İkinci Basamak Emeklilik Sistemi”nin çalışanlarda değerli bir kaygı ve rahatsızlığa yol açtığı belirtildi ve şöyle denildi:

“TÜRK-İŞ, kıdem tazminatı hakkının aşındırılması, biçim değiştirmesi, emekliliğin bir kesimi haline getirilmesini değil, korunması ve geliştirilmesi gerektiğini savunmaktadır. Bu haktan yararlanamayan çalışanların kapsama alınması amaçlanıyorsa bu mevzuda katkı vermeye hazır olduğumuz her vakit tabir edilmiştir.

OVP’de bu türlü bir düzenleme teklifinin gündeme gelmesi ve tartışılması çalışma hayatının huzurunu bozmuştur. Getirilmek istenen emeklilik sistemiyle amaçlanan emeklilerin gelir kaybını telafi edecek ve çalışma devrindeki ömür standartlarını muhafazayı sağlayacak bir yapının oluşturulması değil, iktisadın kaynak gereksiniminin karşılanmasıdır.”

Kaynak: https://www.sozcu.com.tr/2023/ekonomi/hukumet-iscinin-kidem-tazminatina-goz-dikti-7806730/