İyot eksikliği neden dikkate alınmalı?
Tiroit bezi boynun ön tarafında bulunan, soluk borusunun ön ve yan duvarlarını çevreleyen 15-20 gr tartısında bir iç salgı bezidir. Büyüme ve gelişmenin olağan olması ve metabolik dengelerin sağlanması için elzem olan T3 ve T4 olarak isimlendirilen iki hormon üretir. Tiroit bezi hastalıkları ise kolay guatrdan hayatı tehdit eden tiroit kanserine kadar değişkenlik gösterir. Bu hastalıkların en kıymetli nedenlerinden birinin iyot eksikliği olduğunu hatırlatan İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, “İyot, olağan büyüme, bedenin gelişmesi, beyin ve hudut sisteminin çalışması, beden ısısının sürmesini sağlayan tiroit bezi hormonlarının imali için gerekli ve kıymetli bir mineraldir” dedi ve bu mevzuda bilinmesi gerekenleri şöyle açıkladı:
İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk
BU BELİRTİLERİ ÖNEMSEYİN
İyot eksikliğinin işaretleri; boyun önünde şişlik, guatr, regl düzensizliği, halsizlik, saç ile tırnaklarda kırılma, cilt kuruluğu, kabızlık, soğuğa karşı hassasiyet, çabuk kilo alma-verememe, depresyon, his durumunda düzensizlikler, kalp-akciğer problemleri ve konsantrasyon bozukluklarıdır.
Tüm hücrelerin gereksinimi var
İyot; bedende büyüme ve gelişmeyi sağlayan tiroit hormonlarının fonksiyonunu yerine getirirken kullandığı en kıymetli minerallerden biridir. Tüm hücrelerimiz iyotu kullanır. Lakin insan bedeninde az ölçüde bulunur ve dışarıdan alınması gerekir. İyot eksikliği anne karnından itibaren ömrün tüm devirlerinde önemli problemlere yer hazırlayabilir. Bilhassa tiroit bezinden kaynaklanan hastalıklardan korunmak için iyot eksikliği kesinlikle giderilmelidir. Hasebiyle tiroit hormon sentezi için kâfi ölçüde iyot alınmalıdır.
Önlemek çok kolay
İyot eksikliğinden korunmak sıkıntı değildir. Çünkü az ölçüde tüketilen iyotlu tuz, tüm bu riskleri önlemektedir. Günlük iyot ihtiyacı 100-300 mikrogram kadardır. Doğurganlık yaşındaki bayanlarda ve çocuklarda ergenliğe kadar iyot ihtiyacı fazladır. Gebelik devrinde tuzla gereğince iyot alınamıyorsa, tabip tavsiyesiyle iyot preparatları kullanılabilir. Ek mamaya başlama devrindeki bebeklerde kâfi iyot alımı sağlamak için, konutta yapılan ve piyasada satılan ek mamaların/gıdaların mutlak iyot içermesine dikkat edilmelidir. Guatr hastalığından ve mümkün tesirlerinden korunmak için kişinin rastgele bir tiroit hastalığı yoksa kesinlikle kâfi ölçüde iyotlu tuz tüketmelidir.
Doğru tüketmek için bunları yapın
İyotlu tuz kullanırken iyodun buharlaşıp havaya karışmaması için birtakım noktalara dikkat etmek gerekir: Poşet ambalajdaki tuzlar yerine ışık ve güneş almayan, içini göstermeyen eserler tercih edilmelidir. Tuz ışık geçirmeyen bir ambalajda koruma edilmeli, ağzı kapalı tutulmalı, ateş, fırın yanı üzere sıcağa bırakılmamalı, karanlık ve serin yerlerde koruma edilmelidir. İyodun buharlaşmasını önlemek için de tuz yemeklere kaynamadan evvel konulmamalı, tencereyi ocaktan indirmeden çabucak evvel ek edilmelidir.
Dip balıklarında da bulunur
İyot, tuz dışında ıspanak, pazı, kabak, sarımsak, kuru erik, kızılcık, baklagil, peynir, yoğurt ve yumurtada da bulunur. Balıklar (özellikle ton balığı, mezgit üzere derin deniz balıkları) iyot bakımından zengindir. Lahana, karnabahar, Brüksel lahanası, şalgam, turp üzere içinde guatrojenler olarak isimlendirilen antitroit bileşikleri olan sebzeler ise iyot yetersizliğine neden olabilir.
Tiroit hastaları tüketmemeli
İyot, tiroit bezi hastalıklarının önlemesinde çok tesirlidir, lakin tiroit hastalıkları başladıktan sonra iyottan sakınmak gerekir. Graves hastalığı, Hashimoto tiroiditi ve sıcak nodülü olan hastaların iyotlu tuz kullanmaları sakıncalıdır. İyot kullanımı hastalığı daha da şiddetlendirebilir. Fazla iyot tüketenlerde tiroit kanseri, hipertiroidi ve Hashimoto hastalığı sıklığı artabilir. Hasebiyle bu hastalar iyotsuz tuz tüketmelidir.
Okul çağındaki çocukların öğrenme yeteneğinde azalmaya yol açabilir
Tiroit hormonlarının esas yapı taşlarından biri iyottur. Kâfi iyot alınmaması, bilhassa okul çağındaki çocukların öğrenme yeteneğinde azalmaya ve algılama zahmetine yol açabilir. İyot eksikliği çocukluk devrinde çok barizse, beyin gelişimi de uygun olmayacağından zeka geriliğine neden olabilir. Ayrıyeten, iyot eksikliği hamile kalmada zorluğa ve gebelerde düşüklere sebebiyet verebilir.
Kaynak: https://www.sozcu.com.tr/2023/saglik/iyot-eksikligi-neden-dikkate-alinmali-7798082/
